Bij het stapeltje boeken dat ik in de Boekenweek gekocht heb, zat ook Over vriendschap. Verkenningen van een zone zonder gevaar van de hand van Wil Derkse. In dit boek gaat het over de positieve ervaringen die we in de zone van vriendschap op kunnen doen. Derkse sluit zijn ogen echter niet voor de vele ambiguïteiten van de vriendschap en haalt in zijn voorwoord Nietzsche aan: "Eén mens alleen is oprecht. Zo gauw een tweede binnenkomt, begint de hypocrisie." Maar kan vriendschap dan wel een "zone zonder gevaar" zijn? Volgens Aristoteles loopt vriendschap in haar beste vorm gevaar "als daar iets bij komt".
Vriendschap is in mijn ogen waardevoller dan collegialiteit. "In je professionele 'netwerk' zeg je meestal desgevraagd dat alles goed gaat, probeer je zwakke kanten zo mogelijk te verbergen en zet je goede kanten al dan niet op subtiele wijze in de etalage. Tegenover een goede vriend toon je je eerder met al je gebreken." Toch zijn er ook vriendschappen waar belangen achter schuil gaan. De ideale vriendschap komt volgens Montaigne maar eens in de drie eeuwen voor. Aristoteles stelt dat vriendschap gradaties kent. Vriendschap heeft volgens hem van doen met genegenheid, wederkerigheid en het wederzijdse bewustzijn hiervan. Dat gaat dus verder dan de vriendelijke welwillendheid in het algemene sociale verkeer of op het werk.
Vriendschap gaat veel verder dan wat je als collega's van elkaar mag verwachten. Toch zou het mooi zijn als collegialiteit meer weg heeft van vriendschap dan van berekenend met elkaar omgaan. De "niet-bedreigende, gemoedelijke correctie en ontspannen lach over elkaar" onder vrienden kan krachtiger zijn een "functioneringsgesprek met het bevoegde gezag." Vriendschap heeft iets van erkenning en waardering zonder belangen en op het werk speelt altijd primair de zakelijkheid, het behalen van resultaten. Ronduit dubieus wordt het als vriendschap geveinsd wordt voor zakelijke belangen.
maandag, maart 26, 2012
woensdag, maart 21, 2012
Onder de heldere hemel
Het thema van de boekenweek is dit jaar 'vriendschap en andere ongemakken'. Het boekenweekgeschenk Heldere hemel van de Vlaamse auteur Tom Lanoye geeft daar een heel aardig beeld van. In de novelle lopen verschillende verhaallijnen door elkaar heen. Afstanden tot wel 1000 km (Kooigem - Polen) worden overbrugd en toch wordt pijnlijk duidelijk dat tussen machtsblokken, politieke voorkeuren en persoonlijkheden een grote kloof kan gapen. Vriendschap wordt als een ongemak geschetst, relaties komen er negatief van af in dit boek.
Zelf ben ik liever optimistisch, maar om realistisch te blijven moet je af en toe met een negatieve blik geconfronteerd worden. Zo is het ook op het werk. Zonder ambitie en hoop kun je maar beter stoppen. En in je eentje bereik je lang niet zoveel als in samenwerking met anderen. Maar soms kun je letterlijk hopeloos worden en merk je dat men veelal samenwerking vanuit het eigen perspectief bekijkt. En met verschillende perspectieven is het soms lastig samenwerken. - Collegialiteit en andere ongemakken.
Onder de heldere hemel kunnen vele visies voorkomen. De in de novelle aangehaalde hoofdredacteur zegt tegen een andersgezinde collega: "Als alleen jij bepaalt wat vrijheid inhoudt, ís het dan wel vrijheid?" In de novelle komen heel wat dialogen voor, maar die leiden bepaald niet tot toenadering. In de context van het werk is het belangrijk om de dialoog aan te gaan en toenadering te zoeken (dat gaat namelijk meestal niet vanzelf), in het licht van de 'heldere hemel': de missie en visie van de organisatie. Als het goed is bindt dat samen.
Zelf ben ik liever optimistisch, maar om realistisch te blijven moet je af en toe met een negatieve blik geconfronteerd worden. Zo is het ook op het werk. Zonder ambitie en hoop kun je maar beter stoppen. En in je eentje bereik je lang niet zoveel als in samenwerking met anderen. Maar soms kun je letterlijk hopeloos worden en merk je dat men veelal samenwerking vanuit het eigen perspectief bekijkt. En met verschillende perspectieven is het soms lastig samenwerken. - Collegialiteit en andere ongemakken.
Onder de heldere hemel kunnen vele visies voorkomen. De in de novelle aangehaalde hoofdredacteur zegt tegen een andersgezinde collega: "Als alleen jij bepaalt wat vrijheid inhoudt, ís het dan wel vrijheid?" In de novelle komen heel wat dialogen voor, maar die leiden bepaald niet tot toenadering. In de context van het werk is het belangrijk om de dialoog aan te gaan en toenadering te zoeken (dat gaat namelijk meestal niet vanzelf), in het licht van de 'heldere hemel': de missie en visie van de organisatie. Als het goed is bindt dat samen.
maandag, maart 12, 2012
Lezen doet leren
Aanstaande woensdag start in Nederland de boekenweek. Het thema is 'vriendschap en andere ongemakken'. Filosofie Magazine speelt handig in op de boekenweek, in het maartnummer staan 'onmisbare boeken' centraal. Daar hoort natuurlijk een 'loflied op het lezen' en een lijst met (filosofische) klassiekers die urgent blijven bij. Lezen verrijkt je leven volgens het loflied van Désanne van Brederode en in die zin is er een verband met 'vriendschap'.
Terwijl wetenschap streeft naar waarheid, kunnen in de literatuur op een en dezelfde bladzijde twee volkomen tegengestelde dingen gezegd worden. Aldus Tom Lanoye, de auteur van het boekenweekgeschenk in een interview in Filosofie Magazine. Een goed toneelstuk en goede literatuur moeten volgens hem op z'n minst empathie uitdragen voor verschillende standpunten. Kunst leert relativeren. En dat is ook belangrijk in de context van het werk.
In hetzelfde nummer van Filosofie Magazine staat ook een historisch profiel van Ludwig Wittgenstein. Hij heeft in z'n leven achtereenvolgens twee filosofische visies ontwikkeld die onverzoenbaar met elkaar zijn. Is (1) taal alleen maar zinvol als het naar feiten verwijst, of (2) functioneert taal in een context? In zijn eerste visie dacht Wittgenstein alle problemen voorgoed opgelost te hebben, en: "waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen." In de tweede visie is hij wijzer geworden en neemt hij daar afstand van. Het is helemaal niet vreemd om van standpunt te wisselen, als je je maar open opstelt (en blijft lezen).
Terwijl wetenschap streeft naar waarheid, kunnen in de literatuur op een en dezelfde bladzijde twee volkomen tegengestelde dingen gezegd worden. Aldus Tom Lanoye, de auteur van het boekenweekgeschenk in een interview in Filosofie Magazine. Een goed toneelstuk en goede literatuur moeten volgens hem op z'n minst empathie uitdragen voor verschillende standpunten. Kunst leert relativeren. En dat is ook belangrijk in de context van het werk.
In hetzelfde nummer van Filosofie Magazine staat ook een historisch profiel van Ludwig Wittgenstein. Hij heeft in z'n leven achtereenvolgens twee filosofische visies ontwikkeld die onverzoenbaar met elkaar zijn. Is (1) taal alleen maar zinvol als het naar feiten verwijst, of (2) functioneert taal in een context? In zijn eerste visie dacht Wittgenstein alle problemen voorgoed opgelost te hebben, en: "waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen." In de tweede visie is hij wijzer geworden en neemt hij daar afstand van. Het is helemaal niet vreemd om van standpunt te wisselen, als je je maar open opstelt (en blijft lezen).
vrijdag, maart 09, 2012
Beleid en het bewijsbeest
Het Rathenau Instituut heeft onlangs een rapport Beleid en het bewijsbeest uitgebracht over verkenningen en verwachtingen rond evidence based policy. Het gaat daarbij om de (wetenschappelijke) fundering van (overheids-)beleid, een interessant thema. Fact free politics zou verboden moeten zijn. De praktijk blijkt echter weerbarstig. Bestaat er wel zoiets als (wetenschappelijke) neutraliteit en objectiviteit? Kennis of wetenschappelijk bewijs voorkomt geen ideologische strijd. Er is ook nog zoiets als overtuigingen en waarden. "De werkelijkheid geeft aanleiding tot talloze ware verhalen."
Terwijl de wetenschapper leeft van onzekerheid en twijfel, moet de politicus keuzes maken. "Wetenschappers gaan uit van een vraag, politici van een doel." Wetenschappers hebben de tijd, politici niet. Voor wetenschappers is draagvlak geen issue, voor politici zeker wel. Het is de vraag of wetenschap zo maar van toepassing is in de praktijk van alledag. Niet alle situaties lenen zich voor een grondig opgezet experiment. Denk maar aan het onderwijs. Toch wordt daar wel breed geëxperimenteerd, maar dan zonder grondig beleid. De sociale werkelijkheid is eigenlijk te complex voor wetenschappelijk gefundeerd beleid. Voor ieder soort beleid is wel een wetenschappelijk bewijs te leveren.
Wetenschap kan zeker een functie hebben ten behoeve van beleid, bijvoorbeeld informeren en verhelderen, en beleid kan niet zonder argumenten en feiten, maar voor beleid is meer nodig. Een politicus of een bestuurder maakt als het goed is een bredere afweging die niet alleen op wetenschappelijke argumenten gebaseerd kan zijn, maar ook op overtuigingen en waarden. Dat geldt niet alleen voor overheidsbeleid, maar ook voor beleid in andere organisaties. Het is sterk als beleidsmakers tot uiting kunnen brengen welke overtuigingen en waarden een rol spelen in het beleid.
Terwijl de wetenschapper leeft van onzekerheid en twijfel, moet de politicus keuzes maken. "Wetenschappers gaan uit van een vraag, politici van een doel." Wetenschappers hebben de tijd, politici niet. Voor wetenschappers is draagvlak geen issue, voor politici zeker wel. Het is de vraag of wetenschap zo maar van toepassing is in de praktijk van alledag. Niet alle situaties lenen zich voor een grondig opgezet experiment. Denk maar aan het onderwijs. Toch wordt daar wel breed geëxperimenteerd, maar dan zonder grondig beleid. De sociale werkelijkheid is eigenlijk te complex voor wetenschappelijk gefundeerd beleid. Voor ieder soort beleid is wel een wetenschappelijk bewijs te leveren.
Wetenschap kan zeker een functie hebben ten behoeve van beleid, bijvoorbeeld informeren en verhelderen, en beleid kan niet zonder argumenten en feiten, maar voor beleid is meer nodig. Een politicus of een bestuurder maakt als het goed is een bredere afweging die niet alleen op wetenschappelijke argumenten gebaseerd kan zijn, maar ook op overtuigingen en waarden. Dat geldt niet alleen voor overheidsbeleid, maar ook voor beleid in andere organisaties. Het is sterk als beleidsmakers tot uiting kunnen brengen welke overtuigingen en waarden een rol spelen in het beleid.
Abonneren op:
Posts (Atom)